Larry Niven- Halka Dünya

Öncelikle Larry Niven ve Bilinen Evren'le ilgili olarak reklam kokan hareketler kapsamında; https://www.soylentidergi.com/yeni-dunyalar-halkadunya/

Başlayabilirim herhalde artık, yukarıdaki linke bakanlar Halka Dünya'nın Larry Niven tarafından yaratılan bir serinin ilk kitabı olduğunu çözmüşlerdir herhalde. Aslında yazarın bir seri yaratmaya niyeti yok gibi geldi bana en başta. Zaten kitaplar arasındaki 10'ar yıllık aralıklar biraz gösteriyor bunu. Ama Halka dünyada o kadar çok şey yaratmış ki Niven, bunu tek bir kitabla bırakmak, gerçekten de insafsızlık olurdu biraz.

Kitaptan bahsedeyim biraz. Saf bir bilim kurgu bu kitap. Yani ilk defa türle tanışan birisinin kolaylıkla adapte olacağı bir eser değil. Star Trek ya da Babylon 5 tarzı dizilere aşinaysanız seversiniz bir parça. Yoksa uğraşırsınız biraz anlamak için.

Sadece o kadar mı? Larry Niven gerçekten her şeyin mantıklı bir açıklamasını yapmak için oldukça uğraşmış. Benim hoşuma giden bu detay bazı okuyucuları sıkabilir belki, ama onlar fazla iç içe değildir zaten bilimkurguyla :) Bilimkurgu her zaman biraz geride kalmıştır diğer türlere göre. Teknolojinin hiç olmadığı kadar hızlı ilerlediği günümüzde bile böyle ne yazık ki. İnsanlar anlayamadıkları , hayallerinin ötesinde kalan şeylere karşı düşmanca bir tavır içine girerler genelde.

Ama bilime yön verenler de bir nebze bu yazarlar olmuştur. Şimdi Jules Verne'den söz edebilirim tabi, Nautilus ya da Aya Yolculuk için. Ama Kepler bile cinler yardımıyla aya seyahatin işlendiği bir kitap yazmış zamanında. Hayal gücü ile bilimin birleştiği bu tür, gerçekten insanın gözünü açan eserler vermekte yüzyıllardan beri. Bu arada reklam kokan başka bir hareket olarak , 1K insanının türle tanışmasına katlıda bulunan bilimkurgu etkinliği nedeniyle Murat Ç 'ye teşekkürü bir borç biliyorum.

Çok dağıldık, kitaba dönelim yine. Luis Wu ile başlıyoruz kitaba. 200. doğum gününde daha uzun kalmak için transfer kabinleri vasıtası ile sürekli ülke değiştirirken buluyoruz kendisini. Bu ne şimdi diyorsanız eğer, yüzlerce farklı konseptle daha karşılaşacaksınız kitabın içinde, hazır olun. Farklı bir doğum kontrol planını öğreniyoruz trilyonluk nüfusa uygulanan. Bağışıklılılık baharatını öğreniyoruz uzun yaşamı tabii kılan. Hiper sürüşü öğreniyoruz ışık hızıyla seyahati gerçekleştiren. Işınlı lazer fenerlerini ya da ışın kılıçlarını öğreniyoruz , gerektiğinde aydınlatma, gerektiğinde ısıtma gerektiğinde silah olarak kullanılabilecek. Ve bunları Star Wars'dan çok önce, insan henüz aya basmışken öğreniyoruz – 1970'de.

Bu kitapta bir bilinen uzay var Larry Niven'in bulduğu, insanoğlunun keşfettiği bölgeleri anlatıyor genel olarak , bir de dışı. Değişik türler var, Kzinti mesela- İnsanlarla 4 defa savaşmış ama sonunda boyun eğmiş, Kedimsi Irk. İhtiyatlı bir devekuşu na benzeyen (İki başlı çok gelişmiş bir devekuşu) puppeter'lar var.

Başka ne var; halka dünya var en başta – gerçekten devasa - yapay bir dünya. Bir yıldızın etrafına kurdela şekline yerleştirilmiş bir yaşam alanı, bir dyson küresi- yani yıldızı enerji kaynağı olarak kullanan bir dünya. İçinde yaklaşık üç milyon dünyanın sığabileceği bir yaşam alanı. Dünyanın yörüngesini düşünün , sonra o yörünge üzerinde bir milyon mil genişliğinde bir otobanın olduğunu düşünün . Gerçekten aklımızın alamayacağı büyüklükler, çok güzel anlatılmış kitapta.

Başka ne var bu dörtyüz sayfalık kitapta. Din var , bildiğimiz gibi olmasa da . Mesela bahsettiğim Kzintiler insanlara sürekli yenilince içlerinde, tanrının insan olduğunu savunan bir tarikat ortaya çıkıyor ve insan maskeleri takıyorlar. Şans faktörü var bir nevi tanrı olarak değerlendirilebilecek. Kadın erkek ilişkileri hatta cinsellik var bolca. Gerçekten beyin tokatlayan tespitler var.

Peki bu kadar güzel şeyler var bu kitapta, neden kimse okumamış şu ana kadar, fazla bileni yok dediğinizi duyar gibiyim :) O zaman gelelim kitabın eksi yönlerine. Dediğim gibi kitapta teknik terimler bolca kullanılmış, gerçi Marslı'da da vardı epey ve bu fazla bir sorun teşkil etmedi kitabın çok satanlar arasına girmesine ama orada gerçekten büyük bir reklam kampanyası yürütülüyordu. Neyse çoğu kişiye hitap etmiyor bu yüzden kitap. Bir de çeviri esnasında bazı kelimeler karşılıksız kalınca okuyucu biraz boşlukta kalıyor bazı yerlerde. Ama günümüzde wikipedia yardımımıza yetişiyor her zaman. Mesela ben truvalıları bu kitaptan öğrendim (Jüpiter'in truvalıları diye aratabilirsiniz). Kitapla ilgili başka bir olumsuz görüş de yaratıkların kültürleri arasında fazla bir ayrılık olmaması ama beni fazla rahatsız etmedi bu, anlamadım daha doğrusu bu ilk kitapta.

Yukarıdakinden daha büyük bir sorun var Türk okurları için. Bu incelemede sonra kitabı okumak isteyenler sadece sahaflarda bulabilirler. İthaki ilk baskıdan sonra devam ettirmemiş seriyi ne yazık ki. (Üç kitabı birer kere basmış galiba) Yalnız şöyle bir şey de var, linkteki incelemede bahsettiğim gibi. Amazon tarafından seriye ilişkin yeni bir dizi projesi var. Eğer hayata geçerse, yeni baskıların yayınlanmaması için hiç bir sebep yok.

Peki kim okumalı bu kitabı gerçekten. Bana sorarsanız, kitabı bulabilen herkesin okuması, böyle bir hayal gücünü tanıması gerek. Bilim kurgu klasikleri arasına giren bir seri halkadünya. Hiçbir şey için olmasa bile sırf Teela Brown'ın şansıyla ilgili teoriyi anlamak için okunabilecek bir kitap. Ya da puppeterların rozet şeklinde hareket eden dünyalarının görkemi için, ya da... Neyse, her zamanki gibi abarttım galiba, bulabilirseniz okuyun efendim, iyi akşamlar- iyi bayramlar.